Ten onrechte vastgezeten?

Als uw strafzaak is geëindigd zonder straf of maatregel dan kunt u in aanmerking komen voor een schadevergoeding voor de tijd die u ten onrechte heeft vastgezeten. (Dit is overigens ook mogelijk indien u uiteindelijk wel bent veroordeeld maar voor een feit waarvoor geen voorlopige hechtenis is toegelaten.) Het is niet zo dat in alle gevallen waarbij de strafzaak eindigt zonder straf of maatregel ook een schadevergoeding wordt uitgekeerd. Artikel 89 van het Wetboek van Strafvordering zegt dat een schadevergoeding kan worden toegekend. De rechter beoordeelt het verzoek aan de hand van ‘de redelijkheid en billijkheid’. Dat zijn vage criteria. Over het algemeen krijgen zwijgende verdachten minder snel een schadevergoeding voor de tijd dat deze onterecht vast hebben gezeten dan verdachten die meteen een verklaring hebben afgelegd.

Er zijn standaardbedragen die worden toegekend voor de tijd dat iemand ten onrechte vastzat. Er wordt daarbij onderscheid gemaakt tussen immateriële schade (het leed dat is aangedaan) en de materiele schade (vermogensschade, bijvoorbeeld gederfde inkomsten). Van die bedragen kan echter worden afgeweken.

Voor een dag op het politiebureau geldt een standaardvergoeding van €105,–. Voor elke dag dat iemand ten onrechte vastzat in een huis van bewaring (gevangenis) wordt standaard €80,– toegekend. Daar komt €25,– bij als de verdachte in beperkingen zat of in een extra beveiligde inrichting (EBI).

Als de verdachte al is overleden kunnen nabestaanden verzoeken om een schadevergoeding. Dan wordt echter geen immateriële schade vergoed. Het gaat dan slechts om vermogensschade.

Als u advocaatkosten heeft gemaakt voor een zaak die later is geëindigd zonder schuldigverklaring kunt u een verzoek indienen om die kosten te verhalen op de staat. Dat geldt niet alleen als u ten onrechte heeft vastgezeten, maar ook indien u niet heeft vastgezeten. Ook in dit geval geldt dat de rechter dit toetst aan de ‘redelijkheid en billijkheid’. Er zijn geen standaardberekeningen voor die kosten. De daadwerkelijk gemaakte advocaatkosten kunnen worden opgevoerd. Het staat de rechter vrij om deze slechts deels toe te wijzen. Dit zal met name het geval zijn als de kosten exorbitant hoog lijken te zijn in verhouding met het belang, de omvang van het dossier en de opgevoerde werkzaamheden.

Als u advocaatkosten heeft gemaakt terwijl u ten onrechte vastzat, maar later veroordeeld bent voor een feit waarvoor geen voorlopige hechtenis is toegelaten kunt u ook in aanmerking komen voor vergoeding van de advocaatkosten die betrekking hebben op de periode dat u ten onrechte vastzat.

Als u bent bijgestaan op toevoegingsbasis (pro deo) dan komt u niet in aanmerking voor vergoeding van advocaatkosten. De enige kosten die u dan gemaakt heeft betreffen de eigen bijdrage. Deze hoeft u dan dus niet te betalen. Indien u de eigen bijdrage reeds heeft betaald, kunt u deze terugvragen aan uw advocaat.

Een verzoek tot schadevergoeding voor de tijd dat u ten onrechte vastzat kunt u laten indienen door uw advocaat. Dan weet u zeker dat het aan alle vereisten voldoet en dat het bij de goede instantie wordt ingediend. De advocaat kan u ook helpen bij het bepalen welke kosten voor vergoeding in aanmerking komen en of er bijzondere omstandigheden zijn waarom in uw voordeel moet worden afgeweken van de standaard bedragen. De advocaatkosten voor het indienen (en eventueel op zitting toelichten) van een dergelijk verzoek worden bij toewijzing ook vergoed.

Er is één belangrijk voorschrift waar u aan moet denken. Het verzoek moet op tijd worden ingediend. Een verzoek kan slechts drie maanden na het onherroepelijk worden van de uitspraak of na de kennisgeving van niet verdere vervolging (sepot) worden ingediend. Daarna is het te laat. Dan heeft u echt voor niets ten onrechte vast gezeten. Schakel dus zo snel mogelijk een advocaat in.